Rozprza z lotu ptaka. Miejsca i zabytki, które warto odwiedzić ZDJĘCIA

Kilka dni temu przedstawiciele Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi przyjechali do Rozprzy, zwanej najstarszym osiedlem ziemi piotrkowskiej i wykonali serię zdjęć miejscowości z lotu ptaka. W galerii prezentujemy nie tylko te zdjęcia, ale również miejsca i zabytki w gminie Rozprza, które warto odwiedzić: XVIII-wieczny kościół w Rozprzy, zalew cieszanowicki, cmentarz żydowski w Rozprzy, kościół w Mierzynie z początku XV wieku, schron bojowy z 1939 roku (położony jest za linią kolejową, jadąc z Rozprzy w kierunku wschodnim w pobliżu stacji kolejowej Rozprza), cmentarz wojenny w Milejowie, zabytkowy park w Straszowie i kościół w Lubieniu.

WUOZ w Łodzi przypomina również historię Rozprzy:

Początki sięgają okresu wczesnohistorycznego, kiedy w IX wieku na prawym brzegu Luciąży (na wschodnim krańcu obecnej miejscowości) istniał drewniano – ziemny gród pierścieniowaty (obecnie wpisany do rejestru zabytków nr 1035 z dnia 15.11.1969 r.), jedyny w historycznym osadniczym skupisku rozpierskim.
Rozprza pierwszy raz wzmiankowana była w 1065 r. jako „castrum Rospier”. Później, jako gród kasztelański wymieniona została w bulli papieża Inocentego II w 1136 r. przy potwierdzeniu posiadłości i przywilejów archikatedry gnieźnieńskiej. W 1247 r. książę Kazimierz, syn Konrada Mazowieckiego zagarnął zamek w Rozprzy młodszemu bratu Ziemowitowi. W roku 1344 Kazimierz Wielki przy okazji wyznaczenia dróg dla kupców cudzoziemskich ustanowił w Rozprzy celną komorę królewską. W 1372 r. Rozprza otrzymała prawa miejskie na prawie średzkim.

Lokalizacja grodu wykorzystywała podmokły i zalesiony teren jako naturalną barierę bezpieczeństwa. Korzystne położenie gwarantowało dostęp do surowców budowlanych i wody. Pełnił on funkcje związku terytorialno-sąsiedzkiego, mającego na celu strzeżenie wędrówki przez rzekę. Ważnym czynnikiem rozwoju osady było położenie wzdłuż traktatu handlowego, wiodącego z Krakowa na Mazowsze i Pomorze.

Ślady przeszłości odnajdziemy w układzie przestrzennym Rozprzy ukształtowanym w XII-XIV, będącym odzwierciedleniem zachodzących zmian z przedlokacyjnego układu owalnicy w regularny z prostokątnym rynkiem powstałym po lokacji w późnym średniowieczu, nałożonym na południową część dawnego placu targowego.
Współczesny układ urbanistyczny posiada prostą kompozycję, której podstawę stanowi regularny rynek, którego północna część ma formę długiego trójkąta uformowanego w kierunku historycznego traktu handlowego w kierunku Piotrkowa.

Wartość zabytkowego układu stanowi pozostałość XVII wiecznego zespołu dworsko – parkowego Zarębów – właścicieli dóbr rozpierskich (obecnie obszar Ośrodka Zdrowia).
Pozostałe relikty zabudowy mieszczańskiej tworzą obiekty jedno, maksymalnie dwu-kondygnacyjne, o układzie kalenicowym, pochodzące z XVIII/XIX wieku. Generalnie zabudowa jest bezstylowa, prawie nie zachowały się obiekty drewniane. W układzie przestrzennym na uwagę zasługuje uliczka gospodarcza, na zapleczu ulicy Szymanowskiego, będąca dowodem przenikania układu urbanistycznego i ruralistycznego. (...)