Wojna secesyjna w Stanach Zjednoczonych: przyczyny wojny i skutki. Najważniejsze informacje dla uczniów liceów i techników

Wojna secesyjna w Stanach Zjednoczonych trwała od 1861 do 1865 roku, będąc konfliktem między dwiema głównymi stronami: Unią (Północą) a Konfederacją (Południem), czyli Stanami, które wyszły z Unii po tym, jak Abraham Lincoln został wybrany na prezydenta. Konflikt ten obejmował nie tylko aspekty militarno-strategiczne, ale także głęboko zakorzenione przyczyny polityczne i ekonomiczne. Stany Południa i Północy różniły poglądy polityczne. Ci pierwsi byli bardzo konserwatywni, natomiast Unia (Zrzeszone stany północne) szły w kierunku liberalizmu i kapitalizmu.

O wojnie mówi się także amerykańska wojna domowa (z języka angielskiego Civil War).

Przyczyny wojny secesyjnej były wielowymiarowe, jednak kluczowym punktem sporu było niewolnictwo. Północ sprzeciwiała się jego rozprzestrzenianiu się, podczas gdy Południe broniło instytucji niewolnictwa jako kluczowego elementu swojej ekonomii. Różnice w polityce, gospodarce i prawach stanowych przyczyniły się do narastającego napięcia między regionami.

– Wojna ta ma dwie widoczne przyczyny. Jedną jest niewolnictwo, a drugą samorządność Stanów. Jednakże ta druga jest jedynie przykrywką dla pierwszej. Gdyby nie kwestia niewolnictwa, nie byłoby problemu z samorządnością Stanów. Wojna toczy się zatem o niewolnictwo i nic innego. Jest to obłędna próba obrony przemocą tego systemu. Z tupetem szaleńca próbuje się bronić tego barbarzyństwa jako głównej zalety i podstawy naszej cywilizacji – powiedział w czerwcu 1863 roku senator Charles Sumner.

1860 – zwycięstwo Abrahama Lincolna w wyborach prezydenckich,
1861 – wybuch wojny,
1862 – zniesienie niewolnictwa,
1865 – zakończenie wojny (kapitulacja Południa).

Wielkość udziału Polaków w wojnie secesyjnej była niewielka, sięgając nie więcej niż 5 tysięcy osób po obu stronach konfliktu. Pomimo tego, ich rola była zauważalna w kontekście społeczności polonijnej w Ameryce. Polskie jednostki walczyły zarówno po stronie Unii, jak i Konfederacji, dodając swoją kropkę do wielkiego obrazu tego tragicznego konfliktu.

Pamiętajmy, że w Ameryce Północnej mogło mieszkać wówczas ok. 30 tys. Polaków. W ciągu całej wojny w armii Unii walczyło 2,8 mln osób, a w Konfederacji – 1,06 mln osób. Armia unijna zanotowała 360 tys. poległych i 275 tys. rannych, zaś konfederacka – 260 tys. poległych i 140 tys. rannych – pisze Łukasz Cichy w serwisie Nasza Historia.

Wojna secesyjna dobiegła końca 9 kwietnia 1865 roku, gdy generał Robert E. Lee skapitulował przed wojskami Unii. To wydarzenie formalnie oznaczało zakończenie walk, choć proces pojednania i odbudowy kraju miał jeszcze przed sobą wiele lat.

Skutki wojny secesyjnej były ogromne i długofalowe. Oprócz ogromnych strat ludzkich (śmierć 620 tysięcy ludzi), konflikt pozostawił Stany Zjednoczone podzielonymi i zmagającymi się z problemami związanymi z odbudową i jednoczeniem. Emancypacja niewolników, chociaż ważny krok w stronę równości, doprowadziła również do poważnych napięć społecznych. Wojna ta wpłynęła na kształtowanie się nowej tożsamości narodowej i na kierunek rozwoju kraju w kolejnych dekadach.

Przełomem w historii Stanów było zniesienie niewolnictwa, aczkolwiek życie i status społeczny czarnoskórych mieszkańców Ameryki nie zmieniło się z dni na dzień z powodu uchwał i poprawek.

(...) w styczniu 1865 roku Kongres Stanów Zjednoczonych uchwalił XIII poprawkę do konstytucji, znoszącą niewolnictwo na obszarze całych Stanów Zjednoczonych. Już po śmierci Lincolna kolejna poprawka zobowiązała mieszkańców Południa do przyznania wyzwolonym niewolnikom praw obywatelskich [...] Ludność ciemnoskóra, pozornie zrównana w prawach z białymi, była jednak traktowana jak obywatele drugiej kategorii. Za pomocą różnych przepisów („czarnych kodeksów”), narzucających obowiązek zawierania rocznych umów z właścicielami ziemskimi, wprowadzono przymus pracy na plantacjach, segregację rasową, odrębne szkolnictwo – czytamy w opracowaniu Zintegrowanej Platformy Edukacyjnej.