Na kogo i dlaczego donosimy?

Piotruś nie był dzisiaj w szkole, Antek zrobił dziurę w stole, Wanda obrus poplamiła, Zosia szyi nie umyła... Sąsiad buduje pałac, ciekawe za co? (...), a firma X wylewa przepracowane oleje przemysłowe na terenie pobliskich lasów (...).

Jak się okazuje, niełatwo wyrasta się z przedszkolnych przyzwyczajeń, które trafnie opisał Jan Brzechwa. Donosy, skargi, anonimy, czy też po prostu prośby o interwencje są nieodłączną częścią poczty przychodzącej do urzędów, straży miejskiej, policji, prokuratury, inspektoratu ochrony środowiska czy też - ulubionego adresata - Urzędu Skarbowego w Piotrkowie. "Uprzejmie" lub anonimowo donoszą na siebie sąsiedzi, konkurencja, małżonkowie, klienci, byli pracownicy, wreszcie postronni dla danej sprawy ludzie, dla których celem jest po prostu pisanie skarg.

Do piotrkowskiej delegatury Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w 2012 roku wpłynęły 164 oficjalne skargi - wnioski obywateli o interwencje w związku z zagrożeniem dla środowiska.

- Skarg każdego roku przybywa - zauważa Marcin Wężyk, szef inspektoratu w Piotrkowie . - W 2010 r było 81, w 2011 - 131.

Ludzie skarżą się na hałas, zadymianie przez firmy, instytucje, smrody, zapylenie, zanieczyszczenie wody lub gleby przez nielegalne odprowadzanie ścieków i nielegalny demontaż pojazdów lub sprzętu AGD. Tu najczęściej nieprawidłowości widzi konkurencja.

- Każda skarga jest przez WIOŚ rozpatrywana - podkreśla Wężyk, ale zaznacza, że ta zasada nie dotyczy anonimów. - Tych z zasady nie rozpatrujemy.

Większość uwag piszących znajduje uzasadnienie, bo jak podkreśla Marcin Wężyk, wynika to m.in. ze złej lokalizacji zakładów przetwarzających odpady lub odwrotnie budowy domów obok np. popegieerowskiej fermy świń.

Jak wynika z liczby pism, równie wielkim zaufaniem donoszący darzą skarbówkę. Ten urząd, jako jeden z niewielu poważnie traktuje także anonimy.

- Zgodnie z zasadą "w każdej plotce jest część prawdy" - zauważa Marek Witkowski, naczelnik Urzędu Skarbowego w Piotrkowie.

Jak zaznacza, od anonimu do wszczęcia postępowania, droga daleka. Najpierw rewelacje z każdego pisma pracownicy ze specjalnego działu analiz weryfikują w swoich bazach, ewentualnie w terenie. Bywa też sięganie do danych policji czy informacji z pozwoleń na budowę.

- "Uczciwy obywatel" pisze, że sąsiad ma dwa auta, a jedno luksusowe, albo, że buduje pałac nie wiadomo za co - sypie przykładami naczelnik Witkowski.

Okazuje się, że ten luksus to samochód np. z 1999 roku, do tego dość popularnej marki. Pałac z kolei często okazuje się 120-metrowym domem na kredyt, o którym sąsiad nie wie. Ale popularne kolumny przy wejściu działają na wyobraźnię...

Najczęściej do skarbówki piszą osoby szukające usprawiedliwienia lub zemsty za to, że komuś się dobrze powodzi.

- Zawiść - mówi bez zastanowienia Marek Witkowski i przypomina o kwocie 3 tys. zł wolnej od podatku, z której obywatel nie musi się spowiadać urzędowi, a o której zapomina sąsiad.

W ubiegłym roku do US w Piotrkowie wpłynęły 124 takie donosy (66 anonimowych), w 2011 - 145 (57 anonimowych), w 2010 125, a w 2009 - 101. Zasadne okazuje się ok. 10-15 procent. Najgorsze są te dotyczące rodzin np. spadkowe, związane z podziałem ulgi na dziecko między rozwiedzionych rodziców.

- Chciałbym, żeby te donosy poza naszą pracą dawały skutek podatkowy - mówi Witkowski.