Historia Polskiego Czerwonego Krzyża na Ziemi Piotrkowskiej

Na początku XX wieku na Ziemi Piotrkowskiej znana już była opowieść, która zapoczątkowała ruch czerwonokrzyski na świecie: W 1859 roku w północnych Włoszech toczyła się krwawa bitwa między wojskami austriackimi, a połączonymi siłami francusko-włoskimi. Wielogodzinną walkę przerwała gwałtowna burza i zapadający zmrok. Na placu boju pozostało 5 tysięcy zabitych i kilkanaście tysięcy rannych bez jakiejkolwiek opieki, zdanych na powolne konanie.

Przypadek sprawił, że tamtędy przejeżdżał szwajcarski finansista Henryk Dunant. Wstrząśnięty widokiem cierpiących żołnierzy zdecydował się im pomóc. Zorganizował ludność z pobliskiego miasteczka Solferino, aby wspólnie ratować żyjących jeszcze ludzi niezależnie od ich narodowości, czy wyznania.

Inicjatywa Henryka Dunanta odbiła się głośnym echem w całej Europie. Znak Czerwonego Krzyża stał się symbolem głębokiego humanizmu i chrześcijańskiej dobroduszności. Jednak pod zaborem rosyjskim władze bardzo utrudniały powstawanie wszelkich organizacji społecznych.

Pierwszą znaną osobą z Piotrkowa, która zaangażowała się w ruch czerwonokrzyski była Stefania Pęska. Świadczy o tym legitymacja Komitetu Pomocy Sanitarnej wydana w Warszawie 8 czerwca 1915 roku. Piotrkowianka o ukończeniu kursu sanitarnego pracowała jako siostra sanitariuszka-samarytanka Czerwonego Krzyża w rosyjskich ambulansach frontowych w okresie I wojny światowej.

Pierwsza znana fotografia przedstawiająca działalność Czerwonego Krzyża w Piotrkowie pochodzi z wiosny 1916 roku. Pokazuje kobiety, które w Ogrodzie Kolejowym zbierają datki na rzecz rannych żołnierzy. Wiadomo też, że w okresie I wojny światowej uczennice Gimnazjum Heleny Trzcińskiej zaangażowały się w pomoc dla osób pokrzywdzonych w wojnie. Tam też zawiązał się piotrkowski Oddział Polskiego Komitetu Pomocy Sanitarnej, który był zaczątkiem Polskiego Czerwonego Krzyża.

W 1919 roku Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża uznał Polskie Towarzystwo Czerwonego Krzyża za jedyną organizację na ziemiach polskich, która może posługiwać się znakiem Czerwonego Krzyża. W związku z tym działający w Piotrkowie Oddział PKPS przekształcił się w PTCK.

Pierwsze zachowane w Piotrkowie dokumenty czerwonokrzyskie pochodzą z 1920 roku, gdy nad krajem wisiało zagrożenie nawałą bolszewicką. Do zadań należało wówczas propagowanie zasad higieny, prowadzenie szkoleń z udzielania pierwszej pomocy oraz zbierania datków na rzecz rannych i kalekich.

Od 1927 roku zmieniono nazwę organizacji na Polski Czerwony Krzyż. Piotrkowski Oddział PCK należał do najprężniej działających w Okręgu Łódzkim. Prowadził różnorodną działalność propagandową - organizowano nie tylko odczyty i spotkania informacyjne, ale też kwesty uliczne dla ubogich, pokazy drużyn sanitarnych, spotkania z młodzieżą. Dla dzieci z biednych rodzin zagrożonych gruźlicą organizowano zdrowotne kolonie letnie. Blisko współpracowano ze strażą pożarną oraz dowództwem 25 pułku piechoty. Od 1930 roku we wszystkich szkołach organizowano kursy z zakresu ratownictwa ogólnego i przeciwgazowego.

Od pierwszego dnia II wojny światowej członkowie PCK zaangażowali się w pomoc rannym żołnierzom i uciekinierom z terenów objętych walkami. Wśród ochotniczek pomagającym rannym żołnierzom w Szpitalu Świętej Trójcy była Seweryna Szmaglewska (po wojnie słynna pisarka). W tragicznych wrześniowych dniach trudno było bez nich wyobrazić sobie funkcjonowanie służby zdrowia. W tym też szpitalu trzy lata później ratowano żydowskie dzieci podczas epidemii tyfusu plamistego. W 1942 roku sanitariuszki PCK ratowały również sowieckich żołnierzy, którzy trafili do obozów jenieckich w Piotrkowie. Oczywiście pomagano też partyzantom, którzy walczyli z niemieckim okupantem.

Mali członkowie Czerwonego Krzyża w szkole powszechnej, 1937 rok.