Dziś prezentujemy pierwszy z historycznych planów Piotrkowa, wydobyty na światło dzienne z przepastnych zbiorów piotrkowskiego Archiwum Państwowego, które jest partnerem naszej akcji.
Mapa pochodzi z 1878 roku. W tym czasie Piotrków był miastem gubernialnym (od 1867 roku), co wówczas wiązało się z ogromnym awansem. Miasto nabrało charakteru urzędniczo-inteligenckiego.
- Konsekwencją tego wydarzenia był fakt, że w przeciągu kilkunastu lat Piotrków podwoił swoją liczbę mieszkańców - mówi Aleksy Piasta z Archiwum w Piotrkowie.
Wzrosła też liczba budynków do około 600 (47 proc. murowanych, 53 proc. drewnianych), a Piotrków zaczął się rozwijać. Może jeszcze niezbyt prężnie pod względem gospodarczym, ale bardzo popularny stał się handel. Mieszkańcy utrzymywali się także z rzemiosła i rolnictwa.
W tamtym okresie funkcjonowały dwie specjalne komisje: Komisja Odbudowy Miasta i Komisja Regulacji Miasta, którym przydzielono określone zadania.
- Przede wszystkim zajęto się poszerzaniem i wyprostowaniem ulic, które już istniały oraz tworzeniem nowych - opowiada Aleksy Piasta. - Miało to usprawnić ruch oraz zapobiec pożarom.
W 1873 roku powstały m.in. Aleje 3 Maja, które miały pełnić funkcję reprezentacyjną. Przedłużono także ul. Zamkową do pl. Czarnieckiego, pojawiła się ul. Rycerska i Garncarska.
- Oczywiście trzeba pamiętać o tym, że wszystkie ulice w tamtym okresie miały nazwy rosyjskie - zauważa Piasta.
I tak ulica Słowackiego nazywała się Petersburska, ulica Wojska Polskiego była ulicą Moskiewską, a Aleje 3 Maja nazywały się Alejami Aleksandro-wskimi. Do polskich nazw powrócono około 1915 roku.
Przeprowadzono także regulację rzeki Strawy, która do tej pory płynęła ,,na dziko".
- Co ciekawe już w tamtym okresie powstały plany utworzenia parku miejskiego, ale ostatecznie doszło do tego dopiero w 1916 roku - zdradza Aleksy Piasta.
Po ogromnym pożarze w 1865 roku, gdy spłonęło niemal 300 budynków, miasto rodziło się niemal na nowo, a wszelkie plany, które wówczas powstawały, dotyczyły głównie odbudowy zniszczonych budynków. Ciekawe, że pożar ten był impulsem do powstania straży pożarnej.
W październiku 1877 roku wydano ustawę rządową o zakładaniu stowarzyszeń ogniowych i ostatecznie 31 marca 1878 roku gubernator Kochanow zatwierdził ustawę piotrkowskiego stowarzyszenia. Od tego momentu rozpoczęła działalność Ochotnicza Straż Ogniowa miasta Piotrkowa. Na listę członków honorowych wpisało się prawie 100 osób, a 152 zostały czynnymi członkami.
1 maja 1878 roku w Piotrkowie odbyły się pierwsze ćwiczenia strażackie (na dawnym placu Solskim, dziś jest w tym miejscu sąd), a kilkanaście dni później młoda straż piotrkowska miała okazję sprawdzić swoje umiejętności gasząc groźny pożar aż przez dwie doby. Jak na owe czasy piotrkowska formacja była nieźle umundurowana i wyposażona. Zaborcy podchodzili do niej niechętnie, do tego stopnia, że strażakom zabroniono maszerować w rytmie klasycznych marszów. Zaczęli wobec tego paradować w rytmie walca.
W 1875 roku ogłoszono konkurs na konkretny plan miasta. Ostatecznie zatwierdzono plan architekta gubernialnego Wacława Tuszyńskiego. Trzeba pamiętać, że wszystkie plany, które powstawały, tworzone były na bazie map z pierwszej połowy XIX wieku. W przeciągu kilku lat powstawało ich nawet około pięciu.
Z chwilą powstania guberni piotrkowskiej w budynku poklasztornym oo. Bernardynów, zaczęto urządzać archiwum gubernialne.
A jak przebiegały granice miasta w tamtym okresie?
- Piotrków zajmował wtedy dosyć małą powierzchnię - opowiada Piasta. - Granice sięgały do torów kolejowych, biegły w poprzek ulicy Sulejowskiej aż do terenu obecnego parku im. Żeromskiego włącznie.
Wcześniej, bo w 1867 roku, rozebrano miejski ratusz, aby rynek był bardziej przestronny.
Pod względem przemysłu Piotrków nie był jeszcze zbyt dobrze rozwinięty, co innego natomiast z browarnictwem. W tamtym okresie funkcjonował browar Szpana, potem zwany Braulińskiego, na temat którego wzmianki odnajdujemy w dokumentach z XVI wieku. To dzięki niemu piotrkowskie piwo było znane i doceniane przez wieki w niemalże całej Europie.
Niewielu wie, że to właśnie w Piotrkowie w XV wieku ustanowiono pierwsze czopowe, czyli podatek płacony od warzonego piwa, będący pierwowzorem współczesnej akcyzy. W dokumentach lustracyjnych z 1564 roku, można znaleźć informację, że w mieście było aż 154 piwowarów warzących złocisty trunek. Na mocy dokumentu podpisanego w 1722 roku przez króla Augusta II Mocnego, ustanowiono cechy piwowarów w Piotrkowie, przyznając znaczne przywileje zrzeszonym w nich rzemieślnikom, trudniącym się browarnictwem.
Kim natomiast byli mieszkańcy ówczesnego Piotrkowa?
- Mieliśmy bardzo młode społeczeństwo z racji tego, że średnia długość życia w Europie nie była wówczas wysoka - opowiada Aleksy Piasta. - Zanotowano także wysoką śmiertelność wśród noworodków.
W czasie epidemii cholery, do jakiej doszło w latach 1872-1873, zmarło niemal pół tysiąca piotrkowian. Pod koniec lat 70. XIX wieku liczba mieszkańców wzrosła z 12 tysięcy do ponad 20 tysięcy.
Większość mieszkańców była wyznania rzymskokatolickiego, jedną trzecią stanowili Żydzi, było też sporo wyznawców prawosławia oraz ewangelików.
Seria pożarów Premier reaguje
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
